Học IELTS Reading siêu hiệu quả với phương pháp SQ3R

IELTS Reading vẫn luôn là bài thi khiến nhiều thí sinh lo lắng vì lượng từ vựng và thông tin cực kỳ lớn. Thời gian để bạn xử lý 3 bài đọc của IELTS Reading gói gọn trong 60 phút. Để xử lý tốt bài thi này, bên cạnh vốn từ vựng rộng, bạn có thể áp dụng SQ3R. Trong nội dung hôm nay, The Catalyst for English (TCE) sẽ cùng bạn tìm hiểu sâu về phương pháp này.

I. Phương pháp SQ3R là gì?

SQ3R là một phương pháp đọc hiểu chủ động được giới thiệu vào năm 1946 bởi Francis P. Robinson – một nhà tâm lý học giáo dục người Mỹ – trong cuốn sách của ông Effective Study (tạm dịch: Tự học hiệu quả). Ông đã dành nhiều năm hướng dẫn sinh viên đại học và quân nhân cách tiếp thu tri thức từ sách giáo khoa hiệu quả hơn.

SQ3R là viết tắt của 5 bước cơ bản giúp người học chủ động trong việc tiếp cận và nắm bắt các bài đọc, bài báo hoặc một đoạn văn nhỏ. 5 bước đó là:

Bước 1: Survey (Khảo sát)

Lướt qua tiêu đề, đề mục, phần mở đầu – kết luận, đồ họa, chữ in đậm/ghi nghiêng để hình thành cái nhìn sơ bộ. Mục đích là giúp não bộ định hình nội dung chính trước khi đi sâu vào nội dung chi tiết.

Bước 2: Question (Đặt câu hỏi)

Biến tiêu đề hay các mục phụ thành câu hỏi: “Chương này sẽ trả lời điều gì?”, “Nội dung này có ích gì cho mình?”. Việc này sẽ giúp bạn tập trung đọc có mục tiêu.

Bước 3: Read (Đọc)

Đọc kỹ nội dung để tìm câu trả lời cho các câu hỏi đã đặt. Đây là bước đọc có chủ đích và chủ động. Bạn có thể gạch chân, highlight (tô màu) và ghi chú để có thể phân tích thêm các thông tin.

Chú ý tới những chi tiết chính quan trọng của bài. Hãy đặt câu hỏi để tìm ra được lý do và logic tại sao tác giả lại sử dụng chi tiết đó.

Bước 4: Recite (Nhẩm/Trình bày lại)

Sau khi đọc xong mỗi phần, tự nhắc lại nội dung bằng lời nói hoặc viết, dùng từ của mình để diễn đạt. Việc này giúp củng cố trí nhớ và kiểm tra mức độ hiểu sâu.

Hãy dùng từ của chính bạn tự hiểu và viết ra, tránh dùng lại những từ y hệt trong sách.

Bước 5: Review (Ôn lại)

Tổng kết toàn bộ bằng cách xem lại câu hỏi – ghi chú – phần đánh dấu. Ôn định kỳ (trong vòng 24 giờ, hàng tuần…) để ghi nhớ dài hạn.

Đối chiếu phần ghi chú trước và sau khi đọc. Lưu ý tới những điểm khác nhau và phân tích tại sao lại có điểm khác nhau đó. Ví dụ khi bạn đọc về việc greenwashing, bạn có thể nghĩ rằng từ “green” là một từ mang tính tích cực vì nó nhắc đến màu xanh của cây cối, vậy nên có thể lúc ban đầu bạn sẽ nghĩ rằng từ này là một từ tốt. Nhưng khi đã đọc xong, bạn có thể thấy greenwashing là một từ mang tính tương đối tiêu cực khi từ này nói về chiến lược đánh bóng thương hiệu thông qua những hình ảnh, hoạt động mang nhãn “bảo vệ môi trường”.

SQ3R là một phương pháp đọc hiểu chủ động được giới thiệu vào năm 1946 bởi Francis P. Robinson

II. Ưu điểm của phương pháp SQ3R

Trong suốt hơn 7 năm giảng dạy về IELTS, anh Đức Nam chia sẻ rằng “Phương pháp SQ3R mang lại nhiều ưu điểm thiết thực giúp bạn nâng cao khả năng đọc hiểu vì:

Tạo khung nhìn tổng thể và tập trung cao độ

Hai bước đầu (Survey và Question) giúp bạn nhanh chóng hình dung cấu trúc và mục tiêu bài đọc. Khi đã đặt ra các câu hỏi cụ thể, bạn sẽ giữ được sự tập trung tối đa, tránh xao nhãng và đọc “nhảy cóc”. Ví dụ, nếu đề bài yêu cầu phân tích lợi ích của zoo (vườn thú), bạn sẽ chủ động tìm thông tin về “bảo tồn” và “giáo dục” ngay từ đầu.

Củng cố kiến thức qua việc tự thuật lại

Bước Recite (nhẩm lại hoặc viết ra) cho bạn cơ hội kiểm tra xem mình đã hiểu rõ điều gì và chỗ nào còn lẫn lộn. Việc dùng chính ngôn từ của mình để trình bày lại nội dung giúp ghi sâu vào trí nhớ, xây dựng nền tảng vững chắc cho các bước tiếp theo.

Chuyển nội dung vào bộ nhớ dài hạn

Nhờ Review – ôn tập định kỳ – thông tin không chỉ nằm lơ lửng trong “bộ nhớ ngắn hạn” mà còn được chuyển hóa thành “bộ nhớ dài hạn”. Sau khi đọc xong một bài IELTS Reading, thí sinh có thể xem lại sơ đồ tóm tắt, vừa ôn kiến thức về chủ đề “Zoo” vừa thu thập tư liệu phục vụ cho Writing và Speaking sau này.

Biến việc đọc thành quá trình học tập chủ động

Thông qua SQ3R, bạn sẽ chủ động khám phá, ghi chép, học hỏi và tự kiểm chứng thông tin. Khi đó, mỗi bài đọc trở thành một buổi “học” thực thụ, giúp bạn thu lại những kiến thức có thể ứng dụng ngay trong thực tế.”

Ưu điểm của phương pháp SQ3R

III. Đối tượng ứng dụng phương pháp SQ3R

SQ3R được đánh giá là công cụ hiệu quả trong việc nâng cao kỹ năng đọc hiểu. Phương pháp này giúp người đọc tiếp cận văn bản một cách chủ động và có chiến lược, từ đó tiếp thu kiến thức một cách sâu sắc và toàn diện hơn. Chính vì vậy, SQ3R đặc biệt phù hợp với các nhóm người học sau:

Thí sinh IELTS:

• Đặc biệt là những người muốn cải thiện kỹ năng đọc hiểu.
• Mong muốn lấy ý tưởng từ bài đọc để áp dụng vào kỹ năng Writing và Speaking.

Người học tiếng Anh nói chung:

• Gặp khó khăn trong việc hiểu sách, báo, tài liệu tiếng Anh.
• Cần một phương pháp chủ động và hiệu quả hơn để đọc hiểu văn bản.

Độc giả yêu thích việc đọc sách:

• Muốn thay đổi cách đọc truyền thống sang cách đọc chủ động, có hệ thống.
• Mong muốn tiếp thu kiến thức một cách toàn diện và sâu sắc hơn.

SQ3R dành cho nhiều đối tượng học khác nhau

IV. Cách thực hiện phương pháp SQ3R hiệu quả trong học IELTS

Trong quá trình giảng dạy và hướng dẫn học viên luyện thi IELTS, chị Phương Thảo đã đúc kết ra cách áp dụng phương pháp SQ3R một cách linh hoạt và hiệu quả, đặc biệt dành riêng cho mục tiêu cải thiện kỹ năng Reading và tăng cường vốn từ vựng học thuật. 

Phương pháp này không chỉ giúp học viên tiếp cận bài đọc một cách chủ động, mà còn hỗ trợ việc ghi nhớ từ vựng và nâng cao khả năng phản xạ ngôn ngữ trong các kỹ năng khác như Writing và Speaking. Các bước thực hiện bao gồm:

1. Bước 1: Survey (Khảo sát sơ bộ văn bản)

Mục tiêu của Survey là giúp bạn nắm bắt nhanh nội dung tổng quát và cấu trúc bài đọc; không bị “ngợp” bởi lượng chữ và dễ dàng xác định phần cần tập trung hơn. Việc bạn cần làm đó là:

• Dành khoảng 1–2 phút để lướt qua tiêu đề, các heading (đề mục), hình ảnh minh họa (nếu có), từ khóa in đậm hoặc được lặp lại nhiều.
• Đọc nhanh đoạn mở đầu và kết luận để xác định chủ đề chính của bài.
• Đọc lướt qua các câu hỏi để xác định các dạng câu hỏi trong bài

2. Bước 2: Question (Đặt câu hỏi trước khi đọc kỹ)

Lợi ích của việc đặt câu hỏi là giúp não bộ chủ động tìm kiếm thông tin, tập trung vào những phần quan trọng hơn khi đọc. Bạn cần tự đặt ra các câu hỏi dựa trên phần khảo sát: “Bài này nói về điều gì?”, “Nội dung của những câu hỏi này có thể nằm ở đoạn nào?” “Liệu các câu hỏi có theo một trình tự nhất định không hay sẽ bị đảo?” “Từ khóa chính này có những cách diễn đạt nào?”.

3. Bước 3: Read (Đọc kỹ và tìm câu trả lời)

Mục tiêu của việc đọc là để giúp bạn hiểu sâu nội dung, tìm câu trả lời cho các câu hỏi đã đặt ra. Bước này sẽ được thực hiện như sau:

• Đọc từng đoạn với mục đích trả lời câu hỏi.
• Gạch chân từ khóa, các cấu trúc học thuật hay, ghi chú lại các ý chính và từ mới.
• Cố gắng không dịch từng từ mà học cách đoán nghĩa qua ngữ cảnh.

Lưu ý: Với bạn học IELTS thì nên kết hợp việc luyện scanning, skimming và đọc chi tiết tùy theo dạng bài.

4. Bước 4: Ôn tập từ vựng ở các lần học tiếp theo (Recite mở rộng)

Bước Recite sẽ giúp bạn học sâu từ vựng thay vì học vẹt, tăng khả năng vận dụng từ trong thực tế và trong bài thi. Cách thực hiện như sau:

• Sau khi đọc xong bài, bạn hãy chọn ra 5–10 từ hoặc cụm từ học thuật nổi bật, ghi vào sổ tay hoặc app từ vựng.
• Mỗi ngày, bạn cần ôn tập lại các từ này và đặt câu, viết lại chúng theo chủ đề Speaking hoặc Writing.
• Áp dụng kỹ thuật spaced repetition (lặp lại cách quãng) vào các ngày sau: ôn lại sau 1 ngày, 3 ngày, 7 ngày,…

5. Bước 5: Review (Ôn tập tổng thể)

Việc ôn tập tổng thể nhằm củng cố toàn bộ kiến thức đã học được từ bài đọc. Việc bạn cần làm ở phần này là:

• Quay lại các câu hỏi đã đặt ra ở bước 2 để xem mình đã trả lời đúng chưa.
• Tự tóm tắt bài đọc bằng lời của mình, ghi lại các ý chính và từ vựng nổi bật.
• Đối với kỹ năng IELTS, hãy luyện thêm bằng cách viết đoạn văn ngắn tóm tắt hoặc trả lời câu hỏi Speaking liên quan đến chủ đề bài đọc.

Cách thực hiện phương pháp SQ3R hiệu quả trong học IELTS

Cách thực hiện phương pháp SQ3R trong học IELTS được chúng mình trích dẫn từ khóa học IELTS của TCE. Ngoài học kỹ thuật này, chúng mình còn có những phương pháp khác được các anh chị giảng viên 8.0+ IELTS nghiên cứu và áp dụng. Nếu bạn muốn nâng cao vốn từ vựng của bản thân để đạt band điểm cao hơn thì có thể tham khảo chương trình học IELTS tại The Catalyst for English (TCE).

Trước khi bạn tham gia học, chúng mình sẽ mời bạn test đầu vào để phân lớp phù hợp. Thời gian kiểm tra là khoảng 60 phút, sau khi kiểm tra kết thúc, bạn sẽ nhận được kết quả kèm theo phản hồi chi tiết của giảng viên trong vòng 48h để chọn lớp học phù hợp.

IV. Ứng dụng SQ3R vào IELTS Reading

Phần lý thuyết SQ3R không quá phức tạp nhưng để hiểu và áp dụng được phương pháp này trong IELTS thì không hề đơn giản. Để giúp bạn có thể vận dụng SQ3R một cách hiệu quả, dưới đây sẽ là bài tập và hướng dẫn giải do thầy Đức Nam thực hiện:

Chủ đề: Zoo

Đề bài:

Why zoos are good

Scientist David Hone makes the case for zoos

[…]

Firstly, zoos aid conservation. Colossal numbers of species are becoming extinct across the world, and many more are increasingly threatened and therefore risk extinction. Moreover, some of these collapses have been sudden, dramatic and unexpected, or were simply discovered very late in the day. A species protected in captivity can be bred up to provide a reservoir population against a population crash or extinction in the wild. A good number of species only exist in captivity, with many of these living in zoos. Still more only exist in the wild because they have been reintroduced from zoos, or have wild populations that have been boosted by captive bred animals. Without these efforts there would be fewer species alive today. Although reintroduction successes are few and far between, the numbers are increasing, and the very fact that species have been saved or reintroduced as a result of captive breeding proves the value of such initiatives.

Zoos also provide education. Many children and adults, especially those in cities, will never see a wild animal beyond a fox or pigeon. While it is true that television documentaries are becoming ever more detailed and impressive, and many natural history specimens are on display in museums, there really is nothing to compare with seeing a living creature in the flesh, hearing it, smelling it, watching what it does and having the time to absorb details. That alone will bring a greater understanding and perspective to many, and hopefully give them a greater appreciation for wildlife, conservation efforts and how they can contribute. […]

(Nguồn: Cambridge 14, Test 4 )

Bước 1: Khảo sát (Survey)

Ở bước này, bạn sẽ áp dụng kỹ thuật Skimming để tìm:

• • Tiêu đề: “Why zoos are good” (Tạm dịch: Vì sao sở thú có ích)

• Câu chủ đề chính:

• “Zoos aid conservation” (Sở thú giúp bảo tồn)
• “Zoos also provide education” (Sở thú cung cấp giáo dục)

Từ nội dung trên, bạn có thể thấy bài viết trình bày hai lợi ích chính của sở thú: hỗ trợ bảo tồn động vật và đóng vai trò giáo dục.

Bước 2: Đặt câu hỏi (Question)

Bạn nên đặt câu hỏi theo từng đoạn để nắm được lý do của từng lợi ích được trình bày. Với đoạn B và C, bạn nên đặt câu hỏi như sau:

Đoạn B:

• What species need conservation? (“Những loài nào cần được bảo tồn?”)
• How can zoos be beneficial to those species? (“Sở thú mang lại lợi ích gì cho những loài đó?”)

Đoạn C:

• For whom do zoos provide education? (“Sở thú đang giáo dục đối tượng nào?”)
• By what means do people get educated? (“Mọi người tiếp nhận kiến thức qua phương tiện nào?”)

Bước 3: Đọc chi tiết (Read)

Ở bước này, bạn cần đọc kỹ từng đoạn, gạch dưới (underline) hoặc đánh dấu (highlight) thông tin trả lời câu hỏi. Bạn cần tập trung vào từ khóa và cụm từ quan trọng.

Bước 4: Thuật lại (Recite)

Khi đã hoàn tất việc đọc và xác định đáp án, bạn nên diễn đạt lại bằng lời của mình như sau:

Đoạn B

• What species need conservation? ⇒ endangered animals (động vật có nguy cơ bị tuyệt chủng).
• How can zoos be beneficial to those species? ⇒ captive breeding prevents them from being extinct and helps with bringing them back into the wild (việc nhân giống khi nuôi nhốt sẽ không để các loài vật bị tuyệt chủng và giúp đưa chúng trở lại với môi trường sống hoang dã).

Đoạn C

• For whom do zoos provide education? ⇒ People living in urban areas (Người sống ở thành thị).
• By what means do people get educated? ⇒ Directly hear, see, smell, and watch living creatures (trực tiếp nghe, nhìn, ngửi và xem các động vật sống ở sở thú).

Những tóm tắt này không chỉ giúp bạn kiểm tra độ chính xác của câu trả lời, mà còn hỗ trợ ghi nhớ lâu dài và luyện kỹ năng diễn đạt.

Bước 5: Ôn tập (Review)

Với bước ôn luyện này, các bạn nên hệ thống bài đọc bằng sơ đồ tư duy như sau:

Sơ đồ tư duy áp dụng SQ3R

Giải thích cấu trúc sơ đồ tư duy:

• Zoo Advantages (Lợi ích của sở thú) là ý chính ở trung tâm.
• Nhánh Wildlife Conservation (Bảo tồn động vật hoang dã) gồm:
  1. Target Species?: tập trung vào các loài đang gặp nguy cơ.
  2. Strategy?: sử dụng chương trình sinh sản trong nuôi nhốt để tăng quy mô, sau đó tái thả.
• Nhánh Public Education (Giáo dục cộng đồng) gồm:
  1. Audience?: mọi lứa tuổi sống ở thành thị.
  2. Learning Mode?: trải nghiệm trực tiếp qua các giác quan, giúp hình thành ấn tượng sâu sắc.

Các bước này giúp bạn không chỉ vượt qua các bài Reading trong đề IELTS, mà còn rèn luyện tư duy chủ động, cải thiện vốn từ vựng và khả năng diễn giải ý tưởng. 

Từ gợi ý phân tích của thầy Nam, bạn có thể áp dụng phương pháp này bằng cách tham gia luyện tập Reading tại trang web của chúng mình. Đối với dạng bài đọc, chúng mình phân chia thành các dạng bài và chủ đề khác nhau để giúp bạn làm quen với dạng đề thi IELTS.

Tóm lại, phương pháp SQ3R sẽ mang đến cho người học IELTS một lộ trình đọc hiểu chủ động và có hệ thống. Nhờ đó, bạn không chỉ nắm bắt nhanh cấu trúc bài đọc, tìm được đáp án chính xác mà còn mở rộng vốn từ vựng học thuật và củng cố kiến thức lâu dài. Để đạt hiệu quả tối ưu trong quá trình ôn thi IELTS, bạn có thể tham khảo các khóa học chuyên sâu tại TCE – đơn vị sở hữu phương pháp học tiên tiến và đội ngũ giảng viên giàu kinh nghiệm.